Монголчууд түүхэндээ анх удаа Ерөнхийлөгчөө дахин санал хураалтаар сонгоход хүрээд байна. Туурга тусгаар Монгол Улс 5 дахь Төрийн тэргүүнээ сонгох түүхэн сонголтыг энэ сарын 26-ны өдөр хийлээ. СЕХ-ноос сонгуулийн ирцийн талаар тодорхой цагуудад мэдээлэл хүргэж байсан ч сонгогчдын санал хангалтгүй байсаар л. Өөрөөр хэлбэл эдгээр гурван нэр дэвшигчдийн хэн нь ч сонгогдож ерөнхийлөгч болж чадсангүй.
Энэ нь М.Энхболд, Х.Баттулга, С.Ганбаатар болон УИХ-д суудалтай намуудад итгэл хүлээлгэх боломжгүй, Монгол Улсын 5 дахь Ерөнхийлөгч болоход аль аль нь тэнцэхгүй гэсэн дүн тавьсан гэхэд хол зөрөхгүй болов уу.
Санал өгөх насны 1.9 сая сонгогчийн 1.3 сая нь буюу 66.54 хувь нь энэ удаагийн сонгууль оролцож, иргэний үүргээ биелүүлж сонголтоо хийсэн байна. Эдгээр иргэний 517478 нь АН-аас нэр дэвшигч Х.Баттулгад, 411748 нь МАН-аас нэр дэвшигч М.Энхболдод, 409899 нь МАХН-аас нэр дэвшигч С.Ганбаатарт саналаа өгчээ. Гурван нэр дэвшигчийн хэн нэгэн нь нөгөө хоёроосоо илт давуу санал авч чадаагүй тул дахин санал хураалт явуулах тухай асуудал яригдаж эхлэв. Сонгуулийн ирцээс гадна яригдаж буй асуудал нь эдгээр гурван нэр дэвшигчдэд ард түмэн итгэл хүлээлгэх боломжгүй гэсэн дүн тавьсан явдал юм. Түүгээр ч зогсохгүй 18 мянга гаруй хүн саналын хуудсыг бөглөөгүй цагаанаар нь өгсөн гэдгийг СЕХ-ноос мэдэгдсэн. Энэ нь М.Энхболд, Х.Баттулга, С.Ганбаатар болон УИХ-д суудалтай намуудад итгэл хүлээлгэх боломжгүй, Монгол Улсын 5 дахь Ерөнхийлөгч болоход аль аль нь тэнцэхгүй гэсэн дүн тавьсан гэхэд хол зөрөхгүй болов уу.
Дахин санал хураалтаар хоёр нэр дэвшигчийн аль нь нэг нь 50%+1 санал авч чадахгүй бол дахин сонгууль хийх дээрээ тулна.
Сонгуулийн санал нэгэнт хүрээгүй учраас хуулийн дагуу нэр дэвшигчдээс хамгийн олон санал авсан хоёр нь буюу М.Энхболд, Х.Баттулга нар дахин санал хураалтаар өрсөлдөхөөр болсон талаар СЕХ-ноос өчигдөр мэдэгдсэн. Дахин санал хураалтаар хоёр нэр дэвшигчийн аль нь нэг нь 50%+1 санал авч чадахгүй бол дахин сонгууль хийх дээрээ тулна. Сонгуулийн тухай хуулийн 148.1. -т "Хоёр дахь санал хураалтаар нэр дэвшигчдийн хэн нь ч олонхын санал аваагүй тохиолдолд анхан шатны сонгуулийн санал хураалтыг сонгуулийн төв байгууллага хүчингүйд тооцно" гэж заасан байдаг. Өөрөөр хэлбэл, дахин сонгууль болвол анхан шатны сонгуулийн санал хураалт хүчингүй болно. Товчхондоо дахин сонгууль явуулсан тохиолдолд өмнө нь буюу одоо нэрээ дэвшүүлсэн М.Энхболд, Х.Баттулга, С.Ганбаатар нарын сонгуулийн санал хураалтыг хүчингүй болгоно. Сонгуулийн тухай хуулийн 13.2.-т "Тухайн сонгуульд нэг хүний нэрийг дахин дэвшүүлэхгүй" гэж тодорхой тусгаж өгч хуулиар зохицуулж өгсөн байдаг аж.
Хэрвээ дахин санал хураалтаар дээрх хоёр нэр дэвшигчийн аль нэг нь 50%+1 гэсэн саналыг авч чадахгүйд хүрвэл иргэд дахин сонгуулийг хүсэж байгаагийн нэг илрэл. Мөн нөгөө талаасаа иргэд "сонголттой" сонгууль хүлээж байна.
Улмаар УИХ-аас дахин сонгуулийн товыг зарлаж нэр дэвшигчдээ бүртгэх ажил эхэлнэ. Үүнтэй зэрэгцэн өнөөдөр дахин санал хураалт уу, дахин сонгууль уу гэсэн зүйлийг цахим орчинд төдийгүй учир мэдэх хүмүүсийн ярьж эхэллээ. Дахин санал хураалтаар сонгогчдын ирц хангалттай, сонгогчид үүргээ биелүүлж саналаа өгсөн ч тэд "цагаан" сонголт хийхийг үгүйсгэхгүй. Хэрвээ дахин санал хураалтаар дээрх хоёр нэр дэвшигчийн аль нэг нь 50%+1 гэсэн саналыг авч чадахгүйд хүрвэл иргэд дахин сонгуулийг хүсэж байгаагийн нэг илрэл. Мөн нөгөө талаасаа иргэд "сонголттой" сонгууль хүлээж байна.
Д.Нэргүй
